Logo Zoeken

Column C#5: Omwille van de dialoog

30 juni 2015Noelle Aarts

Afgelopen maanden heb ik samen met collega Ann van Herzele onderzoek gedaan naar discussies over de terugkeer van de vos en het everzwijn in Vlaanderen. In heel Europa worden pogingen gedaan verdwenen diersoorten terug te halen. Natuurbeschermers zijn dolblij dat vossen en everzwijnen, na lange afwezigheid, weer worden gesignaleerd en wachten met smart op de terugkeer van de wolf. Niet iedereen kan deze verrijking van de biodiversiteit waarderen. Tegenstanders wijzen op de schade die de repatrianten veroorzaken en de risico’s die zij met zich meebrengen. Dit alles leidt tot felle discussies en soms zelfs conflicten, in Vlaanderen en ook in Nederland.

LOGNW_NoelleAarts.jpg

Deze discussies worden op diverse fora gevoerd, waaronder massamedia, sociale media, het Vlaams parlement, vakbladen en diverse websites. Ons onderzoek laat zien dat in die fora dezelfde argumenten continu worden herhaald en dat de discussies zich steeds ontwikkelen richting drie dichotomieën: horen de dieren hier, of niet? Zijn ze nuttig of schadelijk? Moeten wij hun aantallen reguleren of reguleert de natuur dat zelf?

Om hun argumenten kracht bij te zetten gebruiken mensen verschillende strategieën. Zo worden krachtige bijvoeglijke naamwoorden en metaforen gebruikt om de tegenstander onderuit te halen. Ook wordt veelvuldig verwezen naar ‘feiten’ en persoonlijke ervaringen die niet of nauwelijks kunnen worden weerlegd. Een derde strategie is het expliciet bevestigen van medestanders in de discussie, terwijl de tegenstanders worden genegeerd, ofwel keihard aangevallen. Mensen die proberen te nuanceren, worden ook met de grond gelijk gemaakt. Luisteren om te begrijpen waarom mensen zeggen wat ze zeggen, is niet aan de orde. En zo leiden deze strategieën onbedoeld tot een toenemende polarisatie van meningen, standpunten en posities.

Vaak hoor je: laat mensen met sterk uiteenlopende meningen met elkaar in gesprek gaan en men komt nader tot elkaar. Ons onderzoek toont dat in gesprekken tussen andersdenkenden de kloof eerder groter dan kleiner wordt. We kunnen vraagtekens zetten bij onze vaardigheden verhitte discussies om te buigen tot constructieve dialogen waarin we bereid zijn eigen aannames en blinde vlekken onder ogen te zien. Een intensieve training luister- en gespreksvaardigheden lijkt mij van groot belang voor iedereen die gelooft in de betekenis van een goed gesprek voor het oplossen van problemen.