‘Tell them about the dream, Martin’
Sommige zinnen blijven hangen, soms decennialang. In de serie Iconische Oneliners duikt emeritus hoogleraar bestuurskunde Ernst ten Heuvelhof in historische toespraken. Hoe zijn ze tot stand gekomen? Wat hebben ze teweeggebracht? En wat kunnen we leren van woorden die geschiedenis schreven? Deze keer: I have a dream van Martin Luther King.
‘I have a dream!’ Dit ene zinnetje heeft miljoenen mensen moed gegeven en tot positieve actie aangezet. Martin Luther King verwerkte de woorden in een toespraak die hij hield op 28 augustus 1963 in Washington D.C.
Hij sprak daar een menigte toe van zo’n 250.000 mensen, aan het slot van een lange mars voor gelijke burgerrechten. King en zijn collega’s waren druk geweest met het organiseren van deze mars en hadden nauwelijks tijd gehad om na te denken over de toespraak – hoewel die het hoogtepunt van de dag zou moeten worden. Hij had flarden tekst op papier gezet, maar er was nog geen coherent, pakkend verhaal.
King bleef maar twijfelen tussen twee metaforen. De ene was ‘bad check’: Amerika’s onvermogen om zijn belofte waar te maken om haar Afro-Amerikaanse burgers de beloofde vrijheid te geven. De andere was ‘the dream’: de droom van een united Amerika, vrij van raciale spanningen. Zijn adviseurs en hij vonden dat de speech niet langer dan vijf minuten mocht duren. Dat betekende dat er ruimte zou zijn voor één metafoor. De keuze viel op bad check en in de geschreven tekst stond geen woord over de dream.
Het bleek een ongelukkige keuze. De vonk sprong niet over. Het publiek had kennelijk geen behoefte aan een gortdroog, bijna boekhoudkundig verhaal over een niet-inbare cheque. Om het nog erger te maken, sprak King van papier aangezien hij niet of nauwelijks eerder over dit thema had gesproken. Hij had wel ervaring opgedaan met dream-speeches. Hij had er een aantal gegeven, was er steeds bedrevener in geworden en kon zo’n speech los van papier geven.
Mahalia Jackson, beroemd gospelzangeres en bevriend met King, had deze speeches weleens bijgewoond. Zij omlijstte zijn bijeenkomsten vaak met een optreden en was ook bij zijn toespraak in Washington, waar ze zojuist had gezongen. Vanaf de trappen van het Lincoln Memorial voelde ze dat het niet goed ging met Kings speech, waarop zij naar hem riep: ‘Tell them about the dream, Martin.’
King hoorde dat, schoof zijn papieren opzij en vervolgde zijn speech spontaan uit zijn hoofd met de onsterfelijke woorden ‘I still have a dream. It is a dream deeply rooted in the American dream. I have a dream that one day this nation will rise up and live out the true meaning of its creed: “We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal.”’
Als een refrein bleef hij I have a dream herhalen, waarna steeds weer een prachtig, inspirerend, bijna poëtisch vormgegeven vergezicht volgde. Mahalia Jacksons suggestie bleek een gouden suggestie. De vijf minuten werden er zeventien en Kings toespraak echoot nog steeds door.