De overlap tussen communicatie en gedragswetenschap
De vakgebieden communicatie en gedragswetenschap hebben veel met elkaar te maken en gemeen. Tijdens het online middagseminar Communicatie & Gedrag op 17 december onderzoeken we waarom mensen (onbewust) doen wat ze doen en hoe je daarbij aan kan sluiten in je communicatie. Rick van Baaren is hoogleraar gedragsverandering en maatschappij aan de Radboud Universiteit Nijmegen, eigenaar van adviesbureau D&B en één van de sprekers op het seminar. We stellen hem alvast drie vragen en hij vraagt ons: "Hoe gaan we dit cheffen?"
Bij Communicatie & Gedrag zitten twee vakdisciplines met elkaar aan tafel: gedragswetenschap en communicatie. Welke bronnen delen zij met elkaar? Delen ze volgens jou ook eenzelfde taal, fascinatie of achtergrond?
Rick: "Communicatie en gedragswetenschappen hebben een grote overlap, uiteraard op het gebied van begrijpen hoe mensen "in elkaar zitten" en hoe je mensen kunt bewegen. De gedeelde basis is psychologie. Communicatie is in essentie een middel en daarom zit er in het vak ook veel kennis rond het middel communicatie, media en dergelijke. Gedragsverandering is middelenvrij en kent weer wat meer kennis rond interventies en experimenten. Ik vind de velden op dit moment nog iets te ver uit elkaar liggen, terwijl dat helemaal niet nodig zou moeten zijn. Eigenlijk willen we grofweg hetzelfde."
Weerstand is een fenomeen waarmee beide disciplines te maken hebben. Hoe voorkom je weerstand of hoe zou je er mee om kunnen gaan? Wat heb jij persoonlijk met het onderwerp weerstand?
Rick: "Over hoe je weerstand voorkomt of oplost, kan ik letterlijk dagen praten (en dat doe ik ook in de postacademische opleiding tot gedragsveranderaar), maar het startpunt is sowieso de ander echt begrijpen. Weerstanden zijn voor mij echt cruciaal. Door er al jaren zoveel mee te werken wordt het steeds makkelijker om ze snel en juist te identificeren en erop te reageren. Soms leidt dat tot een interventie, soms leidt het tot het aanpassen van mijn eigen gedrag en minder irritant te zijn haha."
Op 17 december gaan communicatie -en gedragswetenschap met elkaar in gesprek. Welk issue wil jij graag op de gemeenschappelijke tafel leggen?
Rick: "Gedragsverandering is een heel jong veld en is nog geen vaste zuil of afdeling in bedrijven en organisaties. Communicatie is dat uiteraard wel, maar communicatie wordt mijns inziens veel te laat ingeschakeld: de strategie en het beleid zijn er al en ga het dan maar communiceren en zorg voor draagvlak. Ik vind dat gedragsverandering ook een vaste plek moet zijn in bedrijven, in nauw contact met Communicatie. Maar we moeten wel zorgen dat we veel eerder serieus genomen worden en voorafgaand aan beleid en strategie al betrokken worden (zie bijvoorbeeld het ontbreken van dit punt in de coronacommunicatie van de overheid). Het issue: Hoe gaan we dit cheffen?"