Logo Zoeken

Hoe verander je het gedrag van mensen?

7 november 2016Renée van den Steen

Sinds een aantal weken ben ik lid van de vakvereniging Logeion. Donderdag 3 november ben ik voor de eerste keer naar een bijeenkomst geweest. Tijdens deze bijeenkomst spraken Celia Noordegraaf, Reint Jan Renes en Sander Hermsen over hoe je het gedrag van je doelgroep kunt veranderen. Het was een heel inspirerende middag en ik heb weer een hoop nieuwe ideeën opgedaan. In deze blog vertel ik kort wie de sprekers waren en over de theorie die het lectoraat van Reint Jan Renes heeft ontwikkeld.

renee-vd-steen.jpg

De sprekers
Celia Noordegraaf opende de bijeenkomst met een korte introductie over haarzelf. Naast dat zij bestuurslid is bij Logeion, heeft zij meerdere gedragsveranderingstrajecten geleid. In 2011 werd zij zelfs tot Communicatieman/vrouw gekozen. Reint Jan Renes doet met zijn lectoraat onderzoek naar (gezondheids)communicatie en gedragsverandering. Zijn werk heeft hem meerdere successen gebracht. In september 2015 werd Reint Jan Renes door de 2e kamer als lid van de Landelijke Referendumcommissie aangesteld. Daarnaast zette het vakblad Communicatie hem op de tweede plek in de top 25 van de meest inspirerende communicatieprofessionals en was hij in 2015 één van de drie personen die kans maakte om tot Communicatieman/vrouw van dat jaar gekozen te worden. Sander Hermsen is bij het lectoraat van Reint Jan Renes betrokken. Hij is betrokken bij het ontwikkelen en onderzoeken van vraagstukken rondom psychologie en design.

Al met al waren het drie zeer interessante sprekers! Tijdens de bijeenkomst hebben Sander Hermsen en Reint Jan Renes ook hun eigen werkwijze en theorie aangekaart. Dit hebben zij ook in een boek verwerkt: "De psychologie van beïnvloeding, begrijpen en gebruiken." Dit boek ligt nu bij mij thuis op de salontafel te wachten tot het zondag is, want dan ga ik hem zeker lezen!

De vijf lenzen
Tijdens de bijeenkomst spraken Reint Jan Renes en Sander Hermsen over hun eigen theorie: Persuasive by Design Behaviour Change Model. Wanneer je dit model toepast op een probleem of vraagstuk, bekijk je die door vijf 'lenzen'. Die leg ik hieronder kort uit en staan ook nog beter uitgelegd in het boek 'De psychologie van beïnvloeding begrijpen en gebruiken'.

Lens 1: gewoontes en impulsen
Vragen die je je bij deze lens kunt stellen zijn onder andere of de boodschap helder is, wat de natuurlijke gewoontes en impulsen van jouw doelgroep zijn en waar we naar verlangen. Het is onder andere belangrijk dat jouw boodschap ook overbrengt wat je wilt. Klopt het beeldmateriaal en is de tekst goed opgebouwd? Je kunt namelijk beter een alternatief centraal zetten dan dat je iets verbiedt. Dit kan negatieve gevoelens bij jouw doelgroep opwekken waardoor je niet het gewenste resultaat behaalt. Daarnaast is het goed om rekening te houden met de omgeving. De omgeving triggert namelijk het verlangen van de mens. Neem als voorbeeld spruitjes. Mensen weten dat die gezond zijn, maar kiezen toch sneller voor een patatje van Bram Ladage. 

Lens 2: weten en vinden
Wij willen met zijn allen heel graag zenden en hopen vervolgens maar dat mensen het snappen. Maar het alleen focussen op kennis heeft in de huidige maatschappij geen zin meer. Mensen moeten het ervaren. De technologie geeft deze mogelijkheid. Lens 2 geeft dan ook een mooi bruggetje naar lens 3.

Lens 3: zien en beseffen
Is hetgeen wat we willen overbrengen/bereiken wel zinnig? Een vraag die je je vaak moet afvragen. Je moet mensen laten zien en hen laten beseffen dat iets nuttig is. Laat het 'waarom' naar voren komen. Laat jouw doelgroep ervaren dat het inderdaad zo is.

Lens 4: willen en kunnen
We willen heel veel in het leven, maar kunnen we dat ook doen? Financiële sancties kunnen erg helpen, voornamelijk als er een uurtarief tegenover staat. Maar hier zitten ook consequenties aan. Daarnaast werkt autonomie ook erg stimulerend. Mensen vinden het fijn om zelf dingen te kunnen bepalen. Het verbieden van dingen werkt daarentegen erg demotiverend, zoals eigenlijk bij lens 1 ook al naar voren kwam. Zo zijn er nog veel meer aspecten, zoals het feit dat we eigenlijk een kudde schapen zijn die elkaar volgen en we alles graag heel goed willen doen.

Lens 5: doen en blijven doen
Geen enkel probleem kan met hetzelfde idee opgelost worden. Een aantal dingen die we wel moeten (blijven) doen zijn: gamification, groepsstimulatie en het geven van feedback.

Nog een aantal handige tips om mee te nemen in het proces van gedragsverandering:

  • Richt je op wat mensen doen en niet op wat mensen moeten doen.
  • Maak het makkelijk en neem een eventuele (hoge) drempel weg.
  • Richt geen commissie op bij een verandering. Doe het samen.
  • Een verandering doorvoeren, zonder dat het schuurt, is onmogelijk.
  • Leg de nadruk op de werkelijkheid en kijk dan naar de wensen en de waarheid.
  • Ga voor duurzame kwaliteit. Kijk dus naar de lange termijn.
  • Toon lef en accepteer onzekere uitkomsten.

Ben jij wel eens betrokken geweest bij een traject waarbij gedragsverandering centraal stond? Hoe heb jij het aangepakt?