“Met zwart-witfoto’s ga je direct naar de essentie van het verhaal”
Eddy van Wessel is fotograaf in conflictgebieden. ‘Moeilijke gebieden’ noemt hij ze. Wat drijft een fotograaf als hij? “Nieuwsgierigheid. Je inleven in een plek waar je normaalgesproken niet komt, zodat je met die ene foto terugkomt die het hele verhaal vertelt.”
Tijdens het Festival van de Journalistiek op 24 september in Den Haag vertelt hij er meer over. “Mijn keuze is de camera, maar ik ben journalist. Ik fotografeer vanuit mijn nieuwsgierigheid, mijn gevoel. Je bent bezig met de feiten en de dag van nu; al die nieuwsfeiten bij elkaar vormen de visuele geschiedenis van het gebied dat je volgt. Je gaat mee in de stroom van gebeurtenissen.” Aankomend (foto)journalisten adviseert hij alles te doen totdat ze iets hebben gevonden wat aansluit bij hun gevoel. “Leer kijken, ga boeken lezen, kunst kijken, een opleiding volgen. Blijf bewegen. Van je fouten leer je echt meer dan van je successen.”
Zwart-wit
Hij fotografeert alleen in zwart-wit en van dichtbij: dat is zijn handelsmerk; daarmee onderscheidt hij zich van andere oorlogsfotografen. In 2015 won hij er de Zilveren Camera mee in de categorie Buitenlandnieuws. De foto vertelde over de strijd van Peshmergastrijders en Yezidische milities tegen IS in Sinjar. “Met zwart-witfoto’s ga je direct naar de essentie van het verhaal. Ik leg feiten vast, ik kleur ze niet, ik registreer ze.” Hij tipt: “Koop een camera die bij weinig licht goed presteert, zonder zoom. De beste zoom zijn je benen.” Dat betekent dat hij heel dicht bij zijn onderwerp moet komen. Het scherm op zijn digitale toestel gebruikt hij ook niet: “Ik heb het beeld al gezien. Zorg dat je heel alert bent en hét moment aan ziet komen.”
Analoog
Een van zijn fototoestellen is een oud, analoog panoramatoestel met filmpje. “Het is klein, maakt goede foto’s en mensen herkennen het als iets wat hun opa ook had. Dat schept vertrouwen, geen afstand.” Naast analoog fotografeert hij digitaal, zodat hij de foto’s sneller door kan sturen aan redacties. “Vandaag willen ze ook de foto’s van vandaag zien. Ik heb geen tijd om 500 foto’s te maken. Met een dag werk heb ik vijf of zes goede beelden. Mijn mooiste beelden zijn niet gepubliceerd in de krant, want die staan op analoge film. Op sommige dagen maak ik vier foto’s en drink ik zes liter thee, want het gaat om het pad naar het verhaal toe.”
Social media
Vroeger werkte hij voor een opdrachtgever; nu is er een breed platform waarbij hij per foto betaald wordt. “Door social media had ik mijn boek al duizenden keren verkocht, nog voordat het gedrukt was. Dat was me zonder social media niet gelukt.” Op dit moment gebruikt hij Facebook alleen als reclamemiddel, niet als publicatieplatform. De schaduwkanten ziet hij ook: “Dingen staan soms al online voordat de feiten bekend zijn.” Voor de redactie zet hij een paar regels tekst bij de foto’s: “Ik suggereer niets: dit zijn de feiten.”
Getuige
Hij traint fotografen in Irak en logeert bij families. Communiceren gaat met handen en voeten. Ondanks dat hij als westerling blijft opvallen probeert hij zoveel mogelijk op te gaan in de omgeving, Hoe doet hij dat? “Grote zonnebril op en niet scheren”, zegt Eddy. Bang is hij niet, al waren er wel momenten waarop zijn leven in gevaar was. Zijn intuïtie is zijn belangrijkste bescherming. “Je bent 80 procent bezig met je veiligheid en 20 procent met je foto’s in dat soort situaties. Als het te gevaarlijk wordt, doe ik het niet. Mijn doel is de verhalen weer terug te brengen.” Alles wat hij ziet, legt hij vast. Ook de gruwelijke beelden. “Je bent een getuige voor deze en de volgende generatie. Je ziet dingen die op termijn niet gezond voor je zijn. De een kan daar beter mee omgaan dan de ander. Ik denk dat je alles vast moet leggen, moet laten zien, totdat je er zelf niet meer tegen kan.”
Integriteit
Kan hij objectief blijven? “Iedere partij waar je mee optrekt, zal proberen jou voor hun karretje te spannen. Je hoeft mensen niet blij te maken. Ik denk dat ze liever boos of nieuwsgierig zijn.”
Foto’s bewerken doet hij zelden. Als hij het doet, gebruikt hij een oude versie van Photoshop, om zo min mogelijk elektriciteit te gebruiken. Het beeld inhoudelijk veranderen gaat hem sowieso te ver. “Je hebt een hele trukendoos, maar het gaat over het onderwerp. Daar hoor je niet aan te komen. Dat is integriteit. De waarheid is indrukwekkend genoeg. Die boom of lantaarnpaal hoort erbij. Je mag de kijkrichting wel sturen door meer of minder licht. Het is toch de spanning: je blijft op zoek naar de perfecte foto.”
