Column C#4: de romantiek van het onderwijs
Teacher of the Year Award van Wageningen University, dit jaar voor Roel Dijksma, won ik vorig jaar. Sindsdien denk ik af en toe na over wat ik goed onderwijs vind. Dat moet ook; andere docenten vragen mij tips en ik word soms uitgenodigd er iets over te vertellen.
Ik koester een romantische opvatting over wetenschap en onderwijs. Zoals je in films ziet: docenten en studenten die elkaar wederzijds inspireren en samen tot nieuwe gedachten komen. Ook vergelijk ik wetenschappers graag met kunstenaars. Vanuit hun eigen vakgebied en expertise proberen zij de essentie van de wereld te vatten in al haar complexiteit. Tegelijkertijd zijn ze bezig grenzen op te rekken om nieuwe inzichten te genereren.
Vroeger waren kunst en wetenschap nauw verbonden. Gaandeweg, ik schreef er eerder over, zijn beide domeinen uit elkaar getrokken. Creativiteit en intuïtie behoren nu tot de kunst, wetenschap ontfermt zich over ratio, rede en denken. Dat is jammer. Want ook voor wetenschappers zijn creativiteit en intuïtie van groot belang. Nieuwe ideeën komen niet achter het bureau tot stand. Die komen als je door het bos fietst, in bad zit, de krant leest of een praatje maakt, liefst met andersdenkenden. Daar waar werelden elkaar ontmoeten, ontstaan nieuwe dingen.
Mijn uitgangspunt: onconventioneel denken moet worden bevorderd. Studenten zijn in principe slim en geïnteresseerd. Nog niet gehinderd door tunnelvisies hebben ze een frisse, originele kijk op de dingen. Alleen al om die reden ga ik graag met mijn studenten in gesprek. Via discussie leren studenten kritisch nadenken, grenzen opzoeken, kennis vergaren en hun creativiteit inzetten om nieuwe dingen te bedenken en gangbare opvattingen niet zonder meer voor lief te nemen.
Het komt regelmatig voor dat ik hen in een college een vraag voorleg waarmee ik op dat moment zelf worstel. Uit de discussie die dan volgt, komen nieuwe, bruikbare ideeën naar voren waar ik zelf nog niet op was gekomen. Leuk voor mij, leuk voor de studenten. Die vinden het prettig om mee te denken. Ze voelen zich serieus genomen, hun bijdrage doet ertoe. Ik merk dat hen dat ook motiveert om hard te werken. De zesjescultuur voorbij. Een mooie bijkomstigheid die de waarde van mijn romantische benadering van onderwijs mede bevestigt.