Vele stemmen, een wereld - Hoe public relations hielpen bij de totstandkoming van de Internationale Dag van de Persvrijheid

In 1977 had UNESCO de 'Internationale Commissie voor het bestuderen van Communicatieproblemen' opgericht. Die commissie, waar onder andere de Nederlandse politicus Jan Pronk lid van was, bracht in 1980 haar rapport uit: Many Voices, One World. Het werd ook wel bekend als het MacBride Report, naar commissievoorzitter Seán MacBride. De onderzoekers zien enkele ontwikkelingen die hen grote zorgen baren, vooral de concentratie en vercommercialisering van de media en de ongelijke toegang tot informatie en communicatie zijn een probleem. De commissie stelt onder meer voor dat nationale media versterkt moeten worden. Sommige landen zien hierin een aanval op de persvrijheid en zowel de Verenigde Staten als Groot-Brittannië zeggen hun UNESCO-lidmaatschap op. 

Ook de 'International Public Relations Association' (IPRA) is zeer teleurgesteld in het rapport, want het is een aanval op dit beroep. Zo staat er in het rapport: “PR’s operations are varied and not clearly defined. In the complex world of communication, PR raises ethical questions because of the selective character of the information transmitted.”

In 1983 krijgt de IPRA de kans die teleurstelling te uiten tegenover de voorzitter van UNESCO. Dat is het voorzichtige begin van een onderlinge relatie die ertoe leidt dat de IPRA in 1988 zelfs deel gaat uitmaken van de communicatiesectie van de VN-organisatie. Als een jaar later de Berlijnse Muur valt en de geopolitieke werkelijkheid totaal op zijn kop gezet wordt, is het tijd voor UNESCO om zichzelf een nieuwe communicatiestrategie aan te meten. Eentje die definitief af zal rekenen met het imago dat de organisatie een beetje aan zich had kleven sinds het MacBride Report: dat zij zou pleiten voor sterke nationale media, wat een verminderde persvrijheid in de hand zou kunnen werken.

Alain Modoux, die in 1988 president van de IPRA was, leidt als plaatsvervangend directeur-generaal voor de vrijheid van meningsuiting, democratie en vrijheid bij UNESCO in 1991 een conferentie in de Namibische hoofdstad Windhoek. Hier zijn zo’n zestig onafhankelijke journalisten uit Afrika aanwezig en samen met Modoux stellen zij de 'Windhoek Declaration' op, met daarin de grondvesten voor een internationale dag voor de persvrijheid.

Modoux neemt de verklaring onder zijn arm mee en bewandelt de gehele ambtelijke weg door de VN-burelen om uiteindelijk bij de Algemene Vergadering van VN-landen uit te komen, waar de ‘declaration’ in december 1993 aangenomen wordt. Daarmee wordt 3 mei uitgeroepen tot Internationale Dag van de Persvrijheid. Zoals Modoux stelt op de website van de IPRA: “At a time when journalists often view public relations with a degree of suspicion, it is useful to recall that the worldwide celebration of press freedom exists for more than a quarter of century thanks to the decisive initiative of a PR practitioner and an IPRA President.”

Bronnen:
https://www.ipra.org/history/berlin-wall/

https://www.ipra.org/history/press-freedom/

In het jaar dat de beroepsorganisatie 75 jaar bestaat, stelt Logeion een Canon van de Communicatie samen, een lijst cruciale gebeurtenissen die het vak maakten tot wat het nu is. De canon zal gestaag groeien op logeion.nl. In elke editie van C belichten we een van de onderwerpen. Heb jij een goede suggestie? Mail naar info@logeion.nl en bouw mee aan de canon van ons vak!

Auteurs Sander Grip