Uitdagingen van kunstmatige intelligentie
Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op. Zo wordt het steeds makkelijker om kunstmatige intelligentie (KI) te gebruiken om teksten en afbeeldingen te produceren. Denk hierbij aan generatieve KI-programma’s als ChatGPT, Bard (Google) en Midjourney. Hoewel deze KI-tools communicatieprofessionals op allerlei manieren kunnen helpen, komt deze ontwikkeling ook met nieuwe uitdagingen. Communicatiewetenschappers Laura Ilia, Elanor Colleoni en Stelios Zyglidopoulos[1] onderscheiden zes ethische vraagstukken die zijn ontstaan door de opkomst van kunstmatige intelligentie. De eerste drie gelden voor alle vormen van KI, de laatste drie zijn specifiek voor generatieve KI (zoals ChatGPT, Bard).
1. KI-programma’s worden getraind op basis van grote hoeveelheden data. Vaak worden deze data automatisch van internet verzameld, zonder dat de oorspronkelijke auteurs hiervoor toestemming hebben gegeven. Dit roept wettelijke en ethische vragen op. Zo hebben verschillende auteurs[1] recent een rechtszaak wegens schending van copyright aangespannen tegen OpenAI omdat hun werk zonder hun toestemming is gebruikt om KI te trainen.
2. De trainingsdata van KI komt van verschillende bronnen. Veel van deze bronnen zijn niet neutraal, waardoor de trainingsdata vooroordelen kan reflecteren. Hiermee is de kans aanwezig dat KI deze vooroordelen verder verspreidt.
3. De wijze waarop een KI-programma tot een aanbeveling komt, is in veel gevallen ondoorzichtig. Zo zien we een roep voor meer explainable AI, die op heldere wijze duidelijk kan maken hoe een KI-programma precies werkt. Dit blijft een grote uitdaging omdat veel trainingsmethoden die tot de meest accurate beslissingen leiden, het minst duidelijk zijn hoe ze tot die beslissing gekomen zijn.[2] In dit soort gevallen is de argumentatie voor een keuze van een KI-programma letterlijk niet uit te leggen.
4. Generatieve kunstmatige intelligentie kan gebruikt worden om desinformatie te maken en te verspreiden, bijvoorbeeld via bots. Omdat de teksten van deze KI-programma’s steeds meer lijken op teksten die door echte mensen worden geschreven, wordt het moeilijker om deze als desinformatie te herkennen. Bovendien kunnen bots veel desinformatie-verhalen over hetzelfde onderwerp genereren waardoor het ten onrechte lijkt alsof er een kritische massa is voor een bepaald verhaal.
5. Naast desinformatie, kan een KI-programma ook andere teksten van lage kwaliteit genereren. Deze teksten kunnen voor een leek betrouwbaar lijken. Een KI-programma kan immers geen onderscheid maken tussen betrouwbare en onbetrouwbare bronnen in de trainingsdata. Ook neemt het een schrijfstijl aan waardoor het lijkt alsof het erg zeker is van zijn zaak. Als je geen expert bent op het onderwerp, wordt het volgens Ilia en collega’s steeds moeilijker om goede van slechte informatie te scheiden.
6. In sommige gevallen kan een KI-programma namens een organisatie spreken. Deze situatie kan nog complexer worden als het programma publiekelijk met een ander KI-programma in gesprek gaat. Dit wordt het zgn. ‘mediatieprobleem’ genoemd. Hierdoor is de kans groter dat er misverstanden optreden en dat de communicatie het vertrouwen in de organisatie vermindert. Het is dus belangrijk dat mensen betrokken blijven in het communicatieproces, en dat het niet 100 procent aan kunstmatige intelligentie wordt overgelaten.
‘Een menselijk moreel kompas moet de leidraad blijven’
Kortom, de spectaculaire ontwikkelingen in KI bieden veel mogelijkheden voor organisaties. Om met de Logeion-trends te spreken: we moeten de taal van deze nieuwe technologie leren spreken. Tegelijkertijd bieden deze ontwikkelingen ook veel nieuwe vraagstukken, waarbij het belangrijk is dat een menselijk moreel kompas de leidraad blijft.
Vakblad C
C is hét communicatiemagazine van Nederland en staat vol met de laatste trends en actualiteiten, inhoudelijke rapportages, spraakmakende campagnes en diepte-interviews met communicatieprofessionals. Het vakblad is gratis voor leden, maar ook andere vakgenoten kunnen gemakkelijk toegang verkrijgen tot dit vakblad.