'Gedeelde Besluitvorming' in de zorg kan alleen met de juiste informatie, op het juiste moment

1. Omdat 'samen beslissen' in de praktijk vaak nog weinig 'samen' is

“Tot 80% van de informatie die we bij de dokter krijgen, vergeten we. En 20% van de informatie die wel wordt onthouden, herinneren patiënten verkeerd…”

2. Omdat de rol van de patiënt is veranderd

Het informatiemonopolie van de arts is verleden tijd en er wordt in toenemende mate verwacht dat de patiënt een actieve rol speelt in het nemen van beslissingen over diens gezondheid. Volgens Dr. Dirk Ubbink van het AMC wordt een kwart tot een derde van het aantal klachten veroorzaakt door slechte informatieverstrekking of -overdracht.

Terwijl de meeste patiënten (70%) actief betrokken willen worden bij het nemen van belangrijke medische beslissingen. 

3. Omdat 1 op de 9 Nederlanders laaggeletterd is.

Het vinden, begrijpen, beoordelen, en gebruiken van gezondheidsinformatie is vooral moeilijk voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Die juiste informatie is bij zorginstellingen vaak niet voorhanden of niet geschikt voor de patiënt.

Nederland telt zo'n 1,3 miljoen laaggeletterden die de informatie in folders, bijsluiters of op websites niet begrijpen. Volgens Stichting Lezen & Schrijven hebben taalproblemen directe gevolgen voor de gezondheid van laaggeletterden. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven voelen zich, zowel lichamelijk als geestelijk, vaker minder gezond dan niet-laaggeletterden. Ook hebben zij een grotere kans eerder te sterven, maken ze meer gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg en minder gebruik van preventieve zorg en nazorg.

4. Omdat we ouder worden en vaker chronisch ziek zijn

Ouderen zijn positief over technologie en zij zien digitale innovaties als een manier om langer zelfstandig te wonen in hun huidige huis. Ook kan dit ervoor zorgen dat ze minder een beroep hoeven te doen op hun sociale omgeving of professionele zorgverleners.

En met ruim 5,3 miljoen chronisch zieken moeten we zelfredzaamheid zoveel mogelijk stimuleren om de zorg betaalbaar te houden.

5. Omdat geneesmiddelen vaak verkeerd gebruikt worden

“Ruim de helft van de bezoekers van Nederlandse apotheken heeft een beperkte vaardigheid om belangrijke informatie op verpakking en bijsluiter te lezen en te begrijpen…”

Cijfers over medicatiegebruik zijn schaars. Er is bekend hoeveel er verkocht wordt, maar we weten ook dat minder dan 70% hiervan daadwerkelijk gebruikt wordt. En we weten nog minder over hóe het gebruik wordt. In praktijk zien apothekers mensen die tien verschillende middelen innemen, daar een hoop bijverschijnselen van krijgen, en vervolgens toch een elfde product erbij krijgen.

Er is geschat dat het bevorderen van therapietrouw in Nederland alleen al tussen de tweehonderdvijftig en de vierhonderd miljoen euro kan opleveren. Hier ligt toch een enorme kans voor digitale informatievoorziening, waarbij de patiënt rustig thuis (op een moment dat het schikt) het verhaal m.b.t. de medicatie (visueel) in eigen tempo kan bekijken. 

6. Omdat medische informatie betrouwbaar moet zijn

Gezondheidskennis is dus cruciaal voor de betrokkenheid, de keuzes en de therapietrouw van de patiënt. En dat begínt bij relevante en begrijpelijke informatie. Is die niet beschikbaar dan is men dus aangewezen op Dokter Google. 

Onderzoek naar gezondheidswebsites heeft echter aangetoond dat de kwaliteit van online informatie zeer uiteenloopt. Het is niet altijd duidelijk of het gaat om informatie, dan wel om meningen, persoonlijke ervaringen of eenvoudigweg om reclame van farmaceutische bedrijven of dokters die bepaalde behandelingswijzen voorschrijven.

Pratice what you preach!
Elke zorginstelling claimt dat de patiënt in de organisatie centraal staat met begrippen als 'De patiënt centraal', 'Shared Decision Making', 'Gedeelde Besluitvorming', 'Samen Beslissen' en 'Patiënt Empowerment'.  Maar in de praktijk wordt dat door patiënten bij veel zorgorganisaties helaas toch vaak anders ervaren.

Doel moet mijn inziens zijn om patiënteninformatie begrijpelijk, centraal beschikbaar en altijd voor iedereen toegankelijk te maken. Waarom? Omdat onderzoek uitwijst dat het de kwaliteit van de zorg verbetert tegen (uiteindelijk) lagere kosten. Waarom dan niet vandaag beginnen!?

Olchert Vels - Bestuurslid Netwerkgroep Zorg. Olchert Vels is Managing Partner Behandeling Begrepen & Zorg Video Hulp.