Logo Zoeken

Column C#2: Reclame

14 maart 2014Noelle Aarts

Onlangs was het fenomeen reclame onderwerp van een soort debatje in de Volkskrant. Het begon, geloof ik, met Sylvia Witteman die in haar column benadrukte dat reclame belangrijk is voor kwaliteit, economische vooruitgang, menselijke vrijheid en haar humeur. Witteman heeft in Rusland gewoond knapte daar af op de gevolgen van een gebrek aan concurrentie en reclame.

Lognw_Noelle-Aarts-2013-2.jpg

In volgende columns groeit de lofzang op reclame. Verhalen komen los over wat al niet met reclame wordt gefinancierd van sportvereniging tot bioscoop. Reclame maakt het leven goedkoper.

En er is meer. Reclame vult de leemte die is ontstaan nadat we massaal religie overboord hebben gezet, en daarmee een belangrijke bron voor zingeving. Reclamemakers doen intussen hun stinkende best consumenten actief te betrekken en nodigen hen via co-creatie uit zich aan te sluiten: jij bent ons merk!

In een SWOCC onderzoeksrapport lees ik over loyale consumenten die collectief trouw zijn aan merken. We verbinden ons graag aan communities van Apple, Nike, Ray-Ban, Diesel of H&M. Daarmee lossen we ook onze identiteitscrisis op, het resultaat van de om zich heen grijpende globalisering die mensen het gevoel geeft nergens meer bij te horen. Reclame biedt troost en houvast, concludeert Rens van Tilburg in zijn Volkskrant-column. Maar reclame maakt ook slachtoffers, voegt hij eraan toe. Met name onder jongeren en laag opgeleiden die zich door reclame laten verleiden te veel te eten, te drinken en te roken. Reclame als opium voor het volk.

Arnon Grunberg mengt zich in de discussie en stelt dat onzekere mensen net zo gemakkelijk worden verleid door politici als door reclame. Nou ja, door politici die probéren te verleiden. Dat lukt immers weinigen.

Daarom gaan we terug naar de oorspronkelijke betekenis. Reclame komt van het Latijnse reclamare; letterlijk opnieuw schreeuwen, hard schreeuwen. Dat doen die politici wel, hard schreeuwen en steeds opnieuw. Zenden dus! Maar blijkbaar is reclame toch meer. Het is de  kunst mensen te behagen en te binden. Dat lukt politici moeizaam, getuige de wispelturigheid van kiezers en de hardnekkigheid van nogal wat maatschappelijke problemen. Zo beschouwd zijn er heel wat kwesties in de wereld die wat reclame kunnen gebruiken.

Noelle Aarts
Bijzonder hoogleraar strategische communicatie (Logeion-leerstoel)