De liefde en de woede van Extinction Rebellion
Wanneer je je aanmeldt voor de digitale nieuwsbrief van Extinction Rebellion (XR) krijg je een vriendelijke welkomstmail die wordt ondertekend met: liefde en woede. Woede over het feit dat de overheid haar burgers onvoldoende beschermt tegen de gevolgen van de ongekende klimaatcrisis waarin wij ons bevinden. Liefde verwijst naar de manier waarop XR werkt: “We organiseren creatieve, vreedzame en soms disruptieve acties om druk te zetten op onze regering en ze te dwingen om de nodige maatregelen te nemen.”
Fotograaf: Eran Oppenheimer
Extinction Rebellion is een grassroots1 beweging waarin iedereen welkom is en iedereen kan bijdragen. In het Verenigd Koninkrijk ontstaan, maar inmiddels actief in 86 landen waarin duizenden groepen strijden voor de aanpak van de klimaatcrisis. Hoe werkt dat in de praktijk? Hoe zorg je dat je in zo’n fluïde organisatie met één mond blijft spreken? Hoe werf en bind je activisten? C sprak met twee van hen.
Eeke Anne de Ruig is sinds 2019 actief bij XR, nadat ze zich realiseerde dat er echt iets aan de hand is met het klimaat en dat de overheid en grote bedrijven te weinig doen. Zij houdt zich vooral bezig met media en communicatie en maakt deel uit van het woordvoeringsteam. De Ruig werkt bij de gemeente Utrecht als facilitair medewerker. Anne Hofstede is sinds 2020 activist bij XR, zij verzorgt vaak de livestream berichtgeving bij acties. Ook vanuit politiebusjes en de arrestantencel. Hofstede werkt bij de gemeente Amsterdam als senior communicatieprofessional.
Hoe zorg je dat jullie met één mond spreken vanuit XR?
De Ruig: “Dat is niet echt een issue bij ons. We maken ons allemaal zorgen over de klimaatcrisis, de grootste crisis van de mensheid ooit. Dat is waar we voor strijden en daar gaat onze boodschap dus over. We hoeven ook niet allemaal hetzelfde te zeggen, als we maar steeds de ogen op de bal houden: steeds terug naar de klimaatcrisis. Natuurlijk kunnen we lang en breed praten over politiegeweld, maar we kiezen ervoor om dat niet te doen en in onze berichtgeving te focussen op de klimaatcrisis. In onze actietrainingen komt dat ook terug. Onze vier eisen zijn daarbij leidend.” Hofstede: “XR is een super platte organisatie met veel autonome groepen. Er zijn veel mensen betrokken bij communicatie. We hebben woordvoerders, schrijvers, fotografen, filmers en mensen voor de webcare. En vaak doet iemand verschillende dingen. Er is een coördinator media, die rol wisselt om de zoveel tijd. Als jij vindt dat je iets in te brengen hebt en talent ergens voor hebt, kun je je bemoeien en meedoen. Er is heel veel ruimte om bij te dragen. Als het maar binnen de kernwaarden van XR blijft, zoals geweldloosheid.” De Ruig: “Op allerlei manieren worden activisten ondersteund. Zo hebben we simpele en duidelijke afspraken over ons logo, lettertypes en dergelijke. Het is echt een briljant logo, symbool voor de planeet en een zandloper. We mogen het logo gebruiken op voorwaarde dat het niet commercieel gebruikt wordt én je je aan de waarden van XR houdt. Zo wordt het zo makkelijk mogelijk om bijvoorbeeld als lokale groep snel aansprekend materiaal te maken en actie te voeren.”
Hoe blijft iedereen betrokken bij elkaar en bij de kernwaarden?
Hofstede: “Sowieso gelden onze eisen ook voor onszelf. De eerlijkheid en transparantie die we van anderen eisen, vragen we ook van onszelf en we spreken elkaar er ook op aan. Dus als een groep rebellen een disruptieve actie heeft gedaan, gaan we er niet vandoor maar wachten we op de politie. Wij staan voor wat we doen. Deze waarden staan centraal in onze introductiebijeenkomsten, elke zondagmiddag online, en in de trainingen die we geven aan activisten. Dan gaat het ook over ons uitgangspunt om een inclusieve en regeneratieve cultuur te hebben. Dat betekent dat we omkijken naar elkaar, dat we hechten aan reflectie, dat we dreigende conflicten uitspreken. Ik moest daar in het begin wel aan wennen. Binnen XR gaat iedereen heel zorgvuldig met elkaar om.”
‘Als er een disruptieve actie is gedaan, gaan we er niet vandoor maar wachten we op de politie. Wij staan voor wat we doen'
De Ruig: “Een voorbeeld, vergaderingen bij XR kosten mij geen energie maar leveren energie op. Dat zit ‘m in de manier waarop we dat doen. Er is altijd een check-in en een check-out. We werken met handgebaren als we iets willen zeggen en wachten tot we aan de beurt zijn. Vergaderingen zijn heel efficiënt, daar kunnen organisaties veel van leren. Dezelfde gebaren gebruiken we in acties. Met één gebaar krijgen we een menigte van duizend man stil.” Hofstede: “Er zit ook een strategische kant aan die regeneratieve cultuur natuurlijk. Mensen die zich veilig en geborgen voelen met elkaar, zijn eerder bereid om risico’s te nemen. Een van de mooiste momenten als activist is het moment dat je uit het politiebureau naar buiten komt na een arrestatie. Er staan dan altijd mederebellen voor je klaar met thee, omhelzingen en applaus. Een warm bad is dat. Binnen XR zijn veel mensen actief die niet bereid zijn zich te laten arresteren, maar die op de achtergrond zulke rollen vervullen. Zo mooi en zo belangrijk.”
Wat nemen jullie mee naar je werk van deze manier van werken binnen XR?
Hofstede: “Ik heb enorm veel geleerd over lobbyen, hoe je een organisatie onder druk zet door langzaam de fuik te laten sluiten. We passen dat bij XR toe bij bijvoorbeeld ING, die maar doorgaat met het financieren van nieuwe olie- en gasprojecten en ik heb het de afgelopen jaren in mijn werk gebruikt toen ik me bezighield met de lobby voor een schoon – fossielvrij – pensioen bij ABP. Mijn collega’s en ik hebben daar in 2022 de Galjaardprijs mee gewonnen.”
Wat willen jullie communicatieprofessionals meegeven?
De Ruig: “Doe iets, zet je talenten in, sluit je aan. De klimaatcrisis is te ernstig om niets te doen. Dat hoeft niet bij XR, dat kan ook bijvoorbeeld bij Fossielvrij of
Milieudefensie. Er is voor iedereen wel wat te doen.” Hofstede: “Als de suffragettes niet in actie waren gekomen, hadden wij vrouwen nog steeds geen stemrecht gehad. Zo zijn er meer voorbeelden, echte verandering gaat vaak gepaard met burgerlijke ongehoorzaamheid. Doe iets, doe mee!”
Check de website van Extinction Rebellion. Daar vind je de eisen en kernwaarden, maar ook links naar wetenschappelijke onderbouwingen van de klimaatcrisis, aankondigingen van alle activiteiten, de manier van organiseren en nog veel meer.
Vakblad C
Dit artikel werd ook gepubliceerd in C, hét communicatiemagazine van Nederland met de laatste trends en actualiteiten, inhoudelijke rapportages, spraakmakende campagnes en diepte-interviews met communicatieprofessionals. Logeion geeft het vakblad uit dat leden acht keer per jaar gratis ontvangen, maar ook andere vakgenoten kunnen genieten van het vakblad met een abonnement op het magazine.