Prikkels 63 – Medialogica en Peter Pomerantsev
Toeval of niet? Op de dag dat de nieuwe omroep Ongehoord Nederland wordt gelanceerd, heb ik inmiddels twee keer achter elkaar de aflevering ‘Handboek voor Haatzaaiers’ van Medialogica gezien. En ik denk dat het niet de laatste keer is geweest dat ik deze aflevering bekijk. Omdat die zo beklemmend laat zien hoe gemakkelijk we blootgesteld worden aan haatzaaiende berichtgeving, vaak op basis van de lessen uit het ‘Handboek voor alt-right’ van de Amerikaan Steve Bannon.
Consumptie van media is wellicht nog nooit zo lastig geweest als het tegenwoordig is. Dat lieten de programmamakers van Medialogica op subtiele wijze zien in de aflevering ‘Handboek voor Haatzaaiers’ tijdens een interview met een researcher aan de Harvard Universiteit. De researcher liet zien dat ook wanneer we een documentaire maken of kijken, worden we deelgenoot in het verspreiden van bijvoorbeeld haatdragende berichten. Ik was nog wel gewaarschuwd; ik was dit weekend net begonnen in Peter Pomerantsev’s ‘This is not Propaganda’.
Pomerantsev, televisiemaker en kind van tijdens de Koude Oorlog uit de Sovjet-Unie gevluchte ouders, neemt ons in zijn net verschenen boek mee naar de Balkan, Mexico, de Filipijnen en Oekraïne om daar verhalen op te halen. Verhalen van mensen die met gebruik van de huidige technologie en sociale media onze gevestigde democratie ondermijnen. Hij laat zien hoe bijna iedereen kwetsbaar is geworden voor trollen, fake news en alternatieve feiten. Net als de makers van Medialogica laat Pomerantsev zien hoe gemakkelijk haatzaaiende en onjuiste berichtgeving de weg van obscure, online mediaplatforms naar ‘mainstream’ media aflegt. En hoe moeilijk het eigenlijk is om je daar als nieuwsconsument, als burger, tegen te wapenen.
De makers van Medialogica en Pomerantsev verdienen in mijn ogen een groot publiek. Hun boodschap is niet leuk of gemakkelijk, maar in mijn ogen wel noodzakelijk om ons ervan bewust te maken dat we iedere dag hard moeten werken om onze democratische verworvenheden te behouden.