Column C#9: Conversational responsibility
Onlangs kwam ik terecht in een gesprekje over de opvang van vluchtelingen. Er werd flink geklaagd: genoeg is genoeg. Iemand zei toen: maar in Nijmegen gaat het goed, die grootschalige opvang van vluchtelingen. Waarop een ander zei: ja, maar daar zijn ze dan weer ontevreden met de voorzieningen.
Ze, wie zijn ze? vroeg ik. "Ze" waren op dat moment namelijk 19 vluchtelingen (waaronder een paar families) die het opvangkamp verlieten omdat ze vonden dat ze niet voldoende privacy hadden in een slaapzaal met 8 personen. Later kwamen ze weer terug. De andere honderden vluchtelingen zijn blij met de basisvoorzieningen en het vriendelijke personeel. Je moet verantwoordelijkheid nemen voor wat je zegt, zei ik. Als je "ze" zegt, moet je weten over wie je het hebt en niet suggereren dat alle vluchtelingen in Nijmegen ontevreden zijn.
Je hoeft niet zo agressief te doen, kreeg ik terug. Dit lijkt een vrij onbetekenend, alledaags gesprekje. Maar niets is minder waar. In dergelijke gesprekjes praten mensen elkaar al gauw na en worden de beste oneliners, gepresenteerd in de vorm van plastische frames, het gemakkelijkste doorverteld. We smijten met getallen die verhitte gevoelens oproepen, maar die zonder context betekenisloos zijn. Honderdduizenden vluchtelingen klinkt enorm veel, maar verandert van betekenis als we ons realiseren dat er in Europa 500 miljoen mensen wonen. 1,5 miljoen vluchtelingen op een bevolking van 4,5 miljoen Libanezen zouden we met recht een groot aantal kunnen noemen. Het is bekend dat mensen het liefst praten met mensen die het met hen eens zijn. We weten ook dat meningen in gesprekken tussen gelijkgestemden al gauw als enige waarheid worden beschouwd, ook als ze op drijfzand zijn gebaseerd. Deze ‘waarheden’ voeden op hun beurt angst en agressie, waar de media op hun beurt met graagte over rapporteren en politieke partijen vervolgens hun strategieën op baseren. Alledaagse gesprekken zijn van grote betekenis, juist vanwege de veelal onbedoelde mogelijke gevolgen van ons schijnbaar onbeduidend geklets. Reden genoeg om preciezer na te denken over wat we zeggen en waar we dat vandaan halen. Ook dat is conversational responsibility.