To take arms against a sea of troubles, And by opposing, end them.
Op 10 juni 2015 kwam de themagroep Leiderschap in Communicatie weer bij elkaar. Gerald Morssinkhof en Joop Donkers hadden al wandelend in het bos de sessie voorbereid. Het onderwerp van gesprek was dit keer 'waardevolle competenties voor onze vakbeoefening'. In deze blog de link tussen deze competenties, managementopleidingen en Hamlet.
Een tijd geleden stond in één van de grote zaterdagkranten een artikel waarvan de inhoud mij zeer aansprak. Ik ben helaas kwijt hoe het heette en wie het geschreven had, maar de kern staat mij nog bij: we hebben teveel managers die alleen maar aan rendement denken, die zijn opgeleid in het strakke sjabloon van Economie, Bedrijfskunde, Nijenrode of INSEAD en die allemaal geleerd hebben op één en dezelfde manier te denken. Er zouden meer managers moeten komen met een achtergrond die juist afwijkt van de grijze massa: filosofen, geschiedkundigen, letterkundigen. Oftewel mensen die geleerd hebben op meerdere manieren naar een onderwerp te kijken. Met een diploma Engelse Taal- en Letterkunde op zak sprak dat idee mij natuurlijk meteen aan. Ik werd er weer aan herinnerd toen ik nadacht over deze blog voor Leiderschap in Communicatie. Afgelopen woensdag hebben wij in een kleine setting gesproken over de professionele standaard voor communicatie en daaraan gekoppeld competenties die de kern van ons vakgebied zouden kunnen vormen: sensitiviteit, inventiviteit, contactvaardig zijn en zelfreflectief vermogen. Daarnaast viel het woord ‘doorgronden’ opvallend vaak. De kleine setting leidde tot persoonlijke ontboezemingen over de eigen beheersing van deze competenties en gaf ruimte om hun duiding tot op de bodem te doorgronden. Het was een van die momenten voor reflectie, die een welkome afleiding zijn in de drukke dagelijkse praktijk.
En toch liet na afloop de vraag mij niet los waarom wij de behoefte voelen een set van kerncompetenties vast te leggen. Ja, het klopt dat we nu de neiging hebben voortdurend nieuwe, belangrijke compententies toe te voegen. Maar lossen we dat op door vier competenties uit te roepen tot de kern van ons vak? Of doorbreken we het patroon door vast te stellen, dat onze zoektocht niet uniek is en dat we kunnen aansluiten bij de competenties die ook gelden voor onze gesprekspartners. Ik mag tenslotte toch hopen, dat in andere professies ook op dergelijke serieuze manier over de beroepsinvulling wordt nagedacht. Ik zou het persoonlijk erg prettig vinden, indien de collega’s van andere afdelingen onze ervaring met sensitiviteit, inventiviteit, contactvaardigheid en zelfreflectie delen. Sterker nog, je kunt je zelfs afvragen of de problemen waar wij tegenaan lopen, niet veroorzaakt worden doordat op cruciale plekken in de organisatie mensen werken die door hun managementopleiding te ver van deze competenties zijn komen af te staan. In deze maatschappij waarin zelfs van mensen met ‘simpele’ banen steeds meer wordt verwacht (schaal 6 op een postkamer voldoet niet meer, de huidige postverwerking vraagt om minimaal schaal 10 of 11), accepteren wij blijkbaar nog dat onze top belangrijke competenties aan zijn broek lapt. Aan communicatie vervolgens om met hen te spiegelen, hen voor te houden hoe anderen denken, meervoudige partijdigheid te betrachten en een lans te breken voor verbinding en hechting. Wij blijven dat braaf doen, maar maken wij hen daarmee niet bewust handelingsonbekwaam? Ik heb het antwoord niet, ik heb gelukkig wel de opleiding die mij heeft geleerd om vraagstukken te doorgronden door vanuit verschillende invalshoeken ernaar te kijken, en waar een invalshoek altijd goed was mits ik mijn standpunt maar juist kon beargumenteren. In Hamlet bestrijdt Shakespeare’s bekendste prins het onrecht in Denemarken. Voor hij actie onderneemt, heeft hij het probleem vanuit alle mogelijke invalshoeken bekeken en alle mogelijke oplossingen in zijn hoofd doorgenomen, verworpen, weer aangepast en op een andere manier bekeken. Hamlet trekt de registers van onze vier competenties volledig open en kiest er bewust voor om ze op eigen manier in te zetten, en dat allemaal in prachtig Shakespeariaans Engels. Ik stel niet voor dat onze bestuurders en managers nu massaal het Hamlet-pad opgaan, dat is wellicht iets teveel van het goede. Het zou misschien wel zo fijn zijn indien zij hun gedegen managementopleidingen zouden kunnen aanvullen met een activiteit die de sjablonen doelbewust doorbreekt.
De volgende bijeenkomst van Leiderschap in Communicatie vindt plaats op dinsdag 15 september en gaat verder op het thema van de professionele standaard. Dit keer wordt gekozen voor intervisie en wordt van de deelnemers gevraagd om na te denken over hun eigen functioneren binnen de vier competenties.
En tja, aangezien ik Engels heb gestudeerd, krijgen jullie Shakespeare’s beroemdste monoloog natuurlijk van mij cadeau: acteur David Tennant (die in Nederland nu hoge ogen gooit met Broadchurch) in een recente opname en de oorspronkelijke tekst.
https://www.youtube.com/watch?v=1u8OlUS7BhU
To be or not to be, that is the question;
Whether 'tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles,
And by opposing, end them. To die, to sleep;
No more; and by a sleep to say we end
The heart-ache and the thousand natural shocks
That flesh is heir to — 'tis a consummation
Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;
To sleep, perchance to dream. Ay, there's the rub,
For in that sleep of death what dreams may come,
When we have shuffled off this mortal coil,
Must give us pause. There's the respect
That makes calamity of so long life,
For who would bear the whips and scorns of time,
Th'oppressor's wrong, the proud man's contumely,
The pangs of despised love, the law's delay,
The insolence of office, and the spurns
That patient merit of th'unworthy takes,
When he himself might his quietus make
With a bare bodkin? who would fardels bear,
To grunt and sweat under a weary life,
But that the dread of something after death,
The undiscovered country from whose bourn
No traveller returns, puzzles the will,
And makes us rather bear those ills we have
Than fly to others that we know not of?
Thus conscience does make cowards of us all,
And thus the native hue of resolution
Is sicklied o'er with the pale cast of thought,
And enterprises of great pitch and moment
With this regard their currents turn awry,
And lose the name of action.