Reputatieherstel FIFA vraagt om meer dan een nieuwe voorzitter
Voetbal is een spel van twee helften, luidt het gezegde: je weet niet wat de eindstand is, tot het laatste fluitsignaal heeft geklonken. Zo komt het plotselinge vertrek van Sepp Blatter, sinds 1998 president van de wereldvoetbalorganisatie FIFA, als een donderslag bij heldere hemel. Na zijn herverkiezing voor een vijfde termijn, afgelopen vrijdag, leek het alsof de bejaarde Zwitser de eerste helft had gewonnen. Maar met zijn plotselinge vertrek, afgelopen dinsdag, lijkt het deksel van de beerput toch verschoven.
Blatter was 17 jaar lang de spin in het web dat de wereldvoetbalbond met clubs, televisiezenders, marketingbureaus, agenten en overige sportorganisaties verbindt. Met anderhalf miljard euro in kas is de FIFA een geldmachine van ongekende proporties. Onder Blatters verantwoordelijkheid was de wereldvoetbalorganisatie verworden tot het decor van een epische strijd van sport tegen geld, van idealen tegen machtsmisbruik. En ondanks talloze aantijgingen beweert Blatter tot de dag van vandaag dat hij “er niets van heeft geweten”. Van fraude, corruptie, belangenverstrengeling, manipulatie, omkoping en nepotisme is in zijn beleving geen sprake. Hoewel er nooit bewijs tegen hem is gevonden, is Blatter verworden tot de personificatie van de schandalen bij de wereldvoetbalbond. Een zonnekoning in optima forma.
Nu is Blatter toch opgestapt. Het leek al een kwestie van tijd voordat ook de hoogst verantwoordelijke van zijn voetstuk zou worden gestoten. Hij voelt waarschijnlijk aan dat de stroom van corruptieonderzoeken naar de FIFA hem uiteindelijk ook persoonlijk zal treffen. Nu is de vraag opportuun of er ruimte is voor herstel van vertrouwen bij de FIFA. De optimist zal zeggen: ja, want zijn opvolger zal straks de ruimte krijgen om de hervormingen door te voeren die nodig zijn. Nieuwe bezems vegen schoner, is het adagium. De realist zal zeggen: nee, want de precieze oorzaken van alle ellende bij de FIFA zijn onduidelijk. En een nieuwe baas maakt nog geen nieuwe organisatie.
Het lijkt me een zorgwekkend signaal dat de beweegredenen van Blatter om op te stappen, in nevelen blijven gehuld. Zelf gaf hij als motivatie louter aan, dat hij steun mist van voetbalfans, spelers en clubs. Maar wat was er echt aan de hand? Waarom gooide hij het bijltje erbij neer? Is het FBI-onderzoek de reden of zijn het de conclusies van de Zwitserse justitie? Wat is er precies gebeurd tussen Blatters herverkiezing op vrijdag en zijn aankondiging dinsdag? Tot nu toe is de kwestie-FIFA een uitstekend voorbeeld van slechte communicatie geweest.
Vertrouwen bouw je na een crisis op met een helder verhaal over het probleem, de maatregelen die worden getroffen om een oplossing te creëren, en vooral door het gedrag dat daarbij past: geloofwaardig, realistisch en eenduidig richting alle stakeholders. Daarom heeft de FIFA meer tijd nodig. Eerst is een periode van herbronning vereist, voordat het blazoen kan worden geschoond. De berechting van Blatter zal hierin een belangrijke mijlpaal zijn, maar om in Ruud Gullits woorden te spreken: er zal eerst nog “een berg shit” volgen. Niet te vroeg juichen dus.
Paul Stamsnijder is partner van de Reputatiegroep en tevens lid van het Expert Panel van Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie voor communicatieprofessionals.