Column C#1: Voorspellingen, voor wat ze waard zijn
Rond 1900 werden de inwoners van Parijs uitgenodigd een oplossing te bedenken voor wat zij dachten dat het grootste probleem van de toekomst zou zijn. De meeste inzendingen gingen over paardenpoep in de straten. De verwachting: het aantal paarden en koetsen, en daarmee de hoeveelheid poep, zou enorm toenemen. Geen van de bedachte paardenpoepopruimmachines is op de markt gekomen. Het probleem loste zich op met de komst van de auto.
Voorspellingen baseren we op extrapolaties van wat er nu aan d ehand is. Daarom komen ze meestal niet uit. Immers, de meest ingrijpende ontwikkelingen en gebeurtenissen zien we niet aankomen. Die zijn dikwijls het resultaat van toevallige samenlopen van omstanidgheden of van elkaar versterkende processen die op een onverwacht moment in een tipping point resulteren.
Toch zijn mensen gek op voorspellingen. We lezen horoscopen, benoemen trends, voeren doorlopend toekomststudies uit die vertellen hoe de wereld er in 2030 uit zal zien. Natuurlijk doen mensen wel eens voorspellingen die uitkomen. In de film Back to the Future (1984), die speelt in het jaar 2015, zien we dat mensen met elkaar spreken via een beeldscherm. 'Ze voorspelden het skypen', roepen we tevreden. Al was dit ongeveer het enige, het voedt opnieuw de wens te kunnen voorspellen wat komen gaat. Een illussie die we graag in stand houden.
Ook de communicatiepraktijk voorspelt graag, zo blijkt uit het feit dat we nog steeds vooraf resultaten van onze inspanningen formuleren om die achteraf te meten. Dat is nodig om onze meerwaarde aan te tonen, denken we. Te gemakkelijk negeren we de betekenis van toeval en samenloop van omstandigheden die voor onverwachte wendingen zorgen en de zaak ten slechte of ten goede kunnen keren.
Communicatieadviseurs begeleiden communicatieprocessen in complexe omgevingen die inherent dynamisch en onvoorspelbaar zijn. Op basis van onze kennis van die processen en gevoeligheid voor wat er speelt onder betrokkenen en in de wijde omgeving sturen ze bij als de omstandigheden erom vragen. Ze grijpen kansen die zich onverwacht voordoen. Dat is meerwaarde genoeg, maar meestal niet te vatten in een gedetailleerd plan dat uitgaat van voorspelbare resultaten.