Column C#5: Beschaving
Onlangs was ik in Izmir, in West-Turkije. Een vriendelijke, grote stad met aardige, gastvrije mensen die mij toelachten, gedag zeiden, alle moeite deden het mij naar de zin te maken. En erin slaagden mij van alles uit te leggen, ook al spreek ik geen woord Turks. Een moderne stad met universiteiten, musea, snelwegen en mensen van allerlei pluimage. Een boeiende stad met een rijke cultuur en een geschiedenis van maar liefst 5.000 jaar.
Dan wij. 2.000 jaar geleden leefden wij in holen. Eerlijk is eerlijk, sindsdien hebben we een behoorlijke spurt gemaakt. We hebben veel kennis ontwikkeld, andere werelddelen ontdekt, tafelmanieren ontwikkeld en ga maar door. Alles bij elkaar beschouwen wij onszelf intussen als belangrijke spelers op de wereldkaart en we gedragen ons behoorlijk geciviliseerd. Maar wat weten we eigenlijk, en hoe beschaafd zijn we in feite? Mensen hebben snel een beeld, ook al is dat op slechts enkele gegevens gebaseerd. Wat we niet weten, vullen we in. Later weten we niet goed meer wat we wel al wisten en wat we erbij hebben verzonnen.
Zo kan het gebeuren dat een willekeurige jongen in een willekeurige stad in Nederland voor de PowNewscamera met grote stelligheid poneert dat ‘alle Marokkanen terug moeten naar Istanbul, waar ze vandaan komen!’ Het moment is verschillende keren op tv voorbij gekomen. Mensen reageren lacherig, maar het is eigenlijk natuurlijk heel erg. De opmerking van deze jongen staat immers niet op zichzelf. Voortdurend doen beschaafde westerlingen de vreselijkste uitspraken over Turken en Marokkanen. Ongestraft roepen we dat de Islam een achterlijke godsdienst is, dat Turken en Marokkanen te lui zijn om te werken. En als ze werken, dat ze onze banen afpakken. We kijken er niet meer van op wanneer beweerd wordt dat de meeste Marokkanen criminelen zijn en iedereen begrijpt dat we onze kinderen niet graag naar ‘zwarte’ scholen sturen.
Ik liep door Izmir en schaamde me diep voor zoveel onverdraagzaamheid en onze beperkte blik. Het enge is, dat we percepties al snel beschouwen als de enige waarheid. Zelfs als die gebaseerd is op een ernstig gebrek aan feitelijke kennis. Daar mogen wij als geciviliseerde mensen wel eens wat vaker over nadenken.
Noelle Aarts
Bijzonder hoogleraar strategische communicatie (Logeion-leerstoel)