Logo Zoeken

Ron van der Jagt: 'De inspiratie van communicatie'

22 december 2011Ron van der Jagt

“En, geniet je nog een beetje van je twee maanden vakantie?” Die even lastige als goedbedoelde vraag krijg ik dagelijks sinds ik op 1 november bekend maakte dat ik mijn dagelijks werk in Amsterdam heb opgezegd en vervolgens besloot om met ingang van het nieuwe jaar vanuit Utrecht te gaan opereren. Met het schaamrood op de kaken moet ik dan bekennen dat ik het in deze ‘vakantie’ nog nooit zo druk heb gehad. Waarop de meeste mensen me niet begrijpend en vaak een tikkeltje meewarig aankijken. Vervolgens vertel ik enthousiast dat ik deze periode ook heel bewust gebruik om even stevig gas te geven. Ik ben immers aangetrokken om Logeion goed op de rit te krijgen en ik vond dat het op 1 januari echt moet staan. Inmiddels zijn zowel de ambities en koers voor de komende jaren alsook de organisatie duidelijk. En zijn alle voorstellen door de ALV in december met instemming vastgesteld.

Ron-van-der-Jagt-landscape1.jpg

Wat de meeste vakgenoten gelukkig wel begrijpen is dat ik mijn onbetaalde nevenfunctie niet ervaar als werk. “Als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit meer te werken” was altijd al mijn motto. Bij het Logeion voorzitterschap gaat het nog verder. Dat kost geen energie, dat geeft in mijn geval heel veel energie en inspiratie. In het verlengde van eerdere blogs als ‘Karikatuur’ en ‘Beyond Calimero’ wilde ik het daarom deze keer eens omdraaien. En wil ik graag enkele positieve ontwikkelingen aanstippen die maken dat we alle reden hebben om als beroepsgroep trots en zelfbewust over communicatie als onmisbare discipline te kunnen spreken. En nog belangrijker: waarom ik communicatie ervaar als een vak dat ons elke dag weer veel werkplezier, nieuwe energie en inspiratie biedt.

Daarbij maak ik onderscheid tussen communicatie als discipline in elke organisatie, waar iedereen een rol in heeft, en communicatie als professie. Zeker met de doorbraak van social media zijn we ons er meer dan ooit van bewust dat iedereen communiceert. Ook fysiek: van de meneer van de beveiliging die bezoekers te woord staat bij de slagboom van de parkeergarage tot en met de bestuurders die dagelijks bezig zijn met de relaties met stakeholders en die voortdurend, zowel intern als extern, communicatief leiderschap moeten laten zien. Het claimen van onze discipline als een exclusief domein van de afdeling Communicatie was altijd al krampachtig, maar is nu echt verleden tijd. Wat mij betreft is dat geen reden voor onzekerheid of ongerustheid maar een uitgelezen kans. Een kans om communicatie als professie – naast de ondersteuning van de organisatie met de noodzakelijke communicatiemiddelen -nog nadrukkelijker in een strategische adviesrol te brengen. En dat kan ook, want de ontwikkeling en professionalisering van ons vakgebied is de afgelopen 10 jaar in een enorme stroomversnelling geraakt.

Communicatie maakt het verschil

Laat ik mijn optimisme eerst illustreren, zonder pretentie compleet te zijn, met wat kansen voor ons vak:

  • Communicatie kan een organisatie in deze tijd maken of breken, dat wordt ook voor bestuurders steeds duidelijker. Als een wereldwijde accountancy firma of grote bank vandaag het vertrouwen volledig verliest, gaat morgen het licht uit.
  • De samenleving neemt geen genoegen meer met mooie praatjes. Een ‘trust me’ wordt beantwoord met ‘show me’. De maatschappij - wat ik altijd invul met de 4 P’s van Publiek, Pers, Politiek en Polder – eist vandaag de dag dat organisaties echt deugen. En dat ze hun bestaansrecht en beloftes met bewijsvoering en daden staven.
  • Gecombineerd met de eerder aangestipte transparantie en de snelheid waarmee informatie zich verspreidt betekent dit dat organisaties met autistische trekjes het al snel heel moeilijk krijgen. Deze tijd vraagt om communicatieve organisaties. Organisaties die voortdurend werken aan hun legitimatie, die stelselmatig bouwen aan de verbinding met de omgeving en die 24/7 verbonden zijn met wat er leeft in de onderstroom. Deze tijd vereist sensitiviteit, responsiviteit en reactiesnelheid.
  • Consumenten willen gehoord worden en eisen dat ze door bedrijven, gemeenten en andere instellingen serieus worden genomen. En als het niet bevalt stemmen klanten of burgers met hun voeten en laten het met een dikke #fail ook nog even weten aan de rest van de wereld. De macht van de klassieke media neemt af en de impact die een enkel individu kan veroorzaken neemt explosief toe. Sturen op de beeldvorming wordt daarmee niet gemakkelijk, maar tegelijkertijd steeds relevanter!

Veelkleurigheid in stroomversnelling

Tegelijkertijd zie ik in ons vak vier mooie ontwikkelingen tegelijk:

  1. Verbreding van ons vak tot een stevige communicatieprofessie
  2. Verdieping in deelgebieden en het ontstaan van tal van specialismen
  3. Vernieuwing, zowel in de praktijk als door onderzoek en publicaties
  4. Verbinding met andere disciplines waar nieuwe specialismen ontstaan

Prachtige ontwikkelingen, die samen leiden tot een communicatie professie die een even breed als veelzijdig palet aan toepassingen kent. Ook dat is geen reden voor ongerustheid, maar een bron van inspiratie en een heel warenhuis aan kansen! Enkele voorbeelden van die verbreding, verdieping, vernieuwing, verbinding en veelkleurigheid:

  • Bij de overheid is de rol van communicatie in beleid al jaren sterk in ontwikkeling. Ooit introduceerde ik in Den Haag het begrip beleidscommunicatie, als paraplu voor de rol van communicatie over, als en in beleid. Sindsdien is er veel gebeurd, met name onder de noemer ‘Factor C’. Deze methodiek is bij uitstek geschikt om communicatie adviseurs voor te bereiden om een toekomstgerichte rol. Zoals ik eerder via Twitter stelde: ‘Communicatie adviseurs zijn er niet om beleid begrijpelijk te maken, maar om te helpen begrijpelijk beleid te maken’.
  • In het publieke domein zien we ook dat de communicatie rond infrastructurele projecten en bij gebiedsontwikkeling de afgelopen jaren versneld professioneler wordt. De activiteiten van CIRON hebben daar zeker aan bijgedragen en in eigen kring hebben we een aansprekende ‘showcase’ op dit gebied. De Communicatieman van het Jaar 2010 Alex Sheerazi, directeur Communicatie van de Noord-Zuid lijn, heeft immers laten zien hoe je met een intelligente strategie en menselijke benadering hardnekkige weerstand en negatief sentiment kunt kantelen.
  • Interne communicatie is bij uitstek een deelgebied van ons vak dat zich in spectaculair tempo ontwikkelt. Niet minder dan vier (!) belangwekkende boeken verschenen er alleen al het afgelopen half jaar. Er is een apart vakblad op dit gebied en bij opleider Van der Hilst kun je tegenwoordig een specialistische studie op master niveau doen. Wat interne communicatie extra interessant maakt is dat het overlapt met andere disciplines, waaronder HRM, organisatie, leiderschap en change.
  • Het zou mij niet verbazen wanneer verandercommunicatie zich ontwikkelt tot serieus specialisme binnen dit specialisme. Net zoals arbeidsmarktcommunicatie een specialisme is geworden op het snijvlak van communicatie en HR. Later is dit beïnvloed door expertise uit de wereld van de merkenbouwers en spreken we intussen veelal over employer branding. En dan is daar nog internal branding.
  • De wereld van PR, mediarelaties en woordvoering staan intussen ook bepaald niet stil. Integendeel: de aardverschuivingen in het informatie- en medialandschap maken dit deelterrein in alle sectoren tot een bijzonder spannend specialisme, dat overspoeld wordt door alles wat online, digital en social is.
  • Natuurlijk blijft ook oeroude deskundigheid op het gebied van stakeholder management, public affairs, corporate social responsibility, issues management en crisiscommunicatie van belang. Ook deze klassieke domeinen van ons vak bevinden zich in een versnelling van professionele ontwikkeling. En in het hele domein van corporate communicatie zien we prachtige toepassingen van framing, storytelling en themed messaging.
  • In Corporate Communication en branding zien we ook een hernieuwde aandacht voor identiteit en positionering. Niet op de laatste plaats door de roep om authenticiteit en geloofwaardigheid en door de impulsen die internationale bestseller auteurs als Jim Collins (Built to Last, Good to Great) en Simon Sinek (The Golden Circle) hebben gebracht.
  • Reputatiemanagement tot slot heeft zich in 10 jaar tijd ontwikkeld tot het meest strategische terrein van ons vakgebied. Het gaat in feite ‘beyond’ communicatie, want het raakt alle aspecten van een organisatie. Via onderzoek, regiegroepen en dashboards heeft reputatiemanagement ons vak definitief aan de bestuurstafel gebracht.

Ter afsluiting wil ik de veelkleurigheid van ons vakgebied illustreren met een inspirerend filmpje dat ik op Youtube tegenkwam. Een filmpje van AkzoNobel over haar initiatief om sloppenwijken over de hele wereld en de mensen die daar wonen een positieve impuls te geven. De titel van dit initiatief past perfect bij mijn boodschap over de inspiratie van communicatie.

Geniet ervan. Het heet: Let’s colour!

http://www.youtube.com/watch?v=AV4IoCgi2QAt