Logo Zoeken

Kansen voor communicatie

19 december 2013Ron van der Jagt

Communicatieprofessionals hebben een boeiend en dynamisch vak. Kleurrijk en inspirerend: het gaat om mensen raken en bewegen. Om de verbinding tussen organisaties en omgeving. Om de publieke opinie en maatschappelijke issues. Om dialoog en draagvlak. Een breed en veelzijdig vakgebied, met ook in 2014 volop kansen.

ron-van-der-jagt-landscape5.jpg

De inspiratie van communicatie
'Mannen zijn eenvoudige wezens', zeg ik wel eens met enige zelfspot. Zelf heb ik thuis niet veel meer nodig dan een goede douche en lekkere koffie. Nou ben ik daar ook weinig. Meestal ben ik onderweg, door de combinatie van mijn werk als bestuursadviseur en mijn rol als voorzitter van Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie voor communicatieprofessionals. 

Toch voelt het niet als werk: 'Als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit meer te werken'. Ik haal m'n energie uit het contact met mensen en voor mij is het communicatievak een bron van inspiratie. Het raakt alle grote vraagstukken van deze tijd en alle complexe issues van organisaties. Als beroepsgroep mogen we steeds weer laten zien dat wij onderdeel zijn van de oplossing. 

Pessimisten hebben gelijk, optimisten hebben succes
Nu realiseer ik mij natuurlijk, dat het winter is. Niet voor niets had ik het over een warme douche en koffie: economisch gezien waait er een gure wind. Dus liggen ook in ons vak de banen en opdrachten niet voor het oprapen. Voor afdelingen Communicatie geldt hetzelfde als voor de rest van de organisatie: overal is het ‘meer met minder’. Dit zien we ook bij marketing, IT en HR: de crisis raakt niet alleen de communicatiefunctie, maar de hele organisatie. 

Dit alles treft vanzelfsprekend ook de branche van communicatiebureaus. Met name de traditionele reclame- en PR-bureaus hebben het hier en daar zwaar te verduren. En ook de groeiende groep van zelfstandige adviseurs en interim communicatiemanagers (ZZP'ers) kijken aan tegen een krimpende markt, verhevigde concurrentie en dus druk op de tarieven. Die prijsdaling is geen goed nieuws, maar het onvermijdelijke effect van marktwerking. 

Tegen zelfstandigen en andere ondernemers die het lastig hebben, zeg ik: ga niet wachten ‘tot het weer aantrekt’. Want we leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk. Niets wordt zoals het was. Neem het initiatief om je activiteiten future proof te maken. Ook in deze markt zijn er bureaus en zelfstandigen die het erg goed doen. Pessimisten hebben gelijk, optimisten hebben succes. Juist nu heb je de juiste mindset nodig. Je moet het succes afdwingen en zelf je eigen toekomst bepalen. Dat gaat niemand anders voor je doen. The best way to predict the future is to create it

Reputatie, Regie en Realisatie
Van communicatieprofessionals in organisaties wordt verwacht dat zij op drie niveaus een relevante bijdrage leveren.

  • Op strategisch niveau gaat het om het bouwen en beschermen van Reputatie. Om het verbinden van binnen- en buitenwereld, zodat de organisatie in tune is met de omgeving. Communicatieprofessionals dragen bij aan legitimatie en vertrouwen, aan draagvlak en acceptatie, aan maatschappelijk krediet en ‘speelruimte’ voor de organisatie.
  • Analyses, communicatiebeleid en strategie moeten vervolgens professioneel in praktijk worden gebracht. Dan gaat het om de juiste toon en timing: om Regie. Om het 'communicatiever maken van de hele organisatie'. Ook dan heb je een boodschapstrategie nodig, met goed gekozen thema’s. Zonder verhaal heb je niks te vertellen.
  • Vervolgens kom je op het derde niveau, waar het gaat om de Realisatie van programma's en activiteiten. Inclusief de ambachtelijke en creatieve kant van het vak. Dan komt het aan op sterke concepten, die verwoorden, verbeelden en het verschil maken. 

Communicatie is van iedereen
Het schakelen tussen deze drie niveaus is in de wereld van vandaag, waarin nieuws zich sneller verspreid dan het licht, een ingewikkelde opgave. De kritische samenleving, het afgenomen vertrouwen in autoriteiten en de realtime verspreiding van berichten vraagt van organisaties een heel andere opstelling. Deze tijd vraagt om sensitiviteit, responsiviteit en reactiesnelheid. 

Dankzij social media is bovendien het besef toegenomen dat in een organisatie tegenwoordig iedereen communiceert. Menigeen vraagt zich af wat dat betekent voor de rol van de communicatieprofessional. Het is zeker aanleiding voor herbezinning, maar wat mij betreft geen reden voor ongerustheid. Ik maak graag onderscheid tussen communicatie als competentie en communicatie als professie. Mijn stelling is: ‘Communicatie als vaardigheid is voor iedereen. Communicatie als vak is voor professionals’. 

Het claimen van ‘alle communicatie’ als een exclusief domein van de afdeling Communicatie was altijd al krampachtig. Onder invloed van sociale media is het nu echt definitief verleden tijd. De beroepsgroep staat voor de uitdaging om communicatie als professie nog meer in een strategische advies- en regierol te brengen. Gericht op kerntaken als: het bouwen aan vertrouwen en maatschappelijke legitimatie (reputatie), de verbinding met stakeholders (relaties), het beschermen van de beeldvorming (crisis en issues), het faciliteren van de interne en externe dialoog (interactie), de rol van change agent (bij verandering) en het leren en faciliteren van de hele organisatie om beter te communiceren. Communicatieadviseurs zijn er niet om beleid begrijpelijk te maken, maar om te helpen begrijpelijk beleid te maken. 

Een wereld aan kansen
In de huidige markt zie ik nog veel meer kansen. Denk aan de relevantie van interne communicatie bij reorganisaties en andere veranderingsprocessen. Ook de massieve verschuiving van traditionele media naar internet heeft een omvangrijke nieuwe beroepsgroep van specialisten opgeleverd. Denk aan het samensmeltende terrein van sociale media en online communicatie met PR, storytelling, content marketing en customer media. Daar ontstaat een hele nieuwe generatie professionals en bureaus. Ook bij de adviesbureaus voor strategische communicatie heeft de economische situatie kansen opgeleverd. Daar speelt bijvoorbeeld een toename van werk bij de herinrichting, vernieuwing en professionalisering van afdelingen Communicatie. 

Communicatie van nu is als vak even divers als de kleurenwaaier van de schilder. Voor professionals die blijven investeren in hun eigen ontwikkeling biedt het een caleidoscoop aan mogelijkheden. Daarbij is de meerwaarde van onze beroepsgroep voor organisaties wat mij betreft glashelder: ‘Communicatieprofessionals ondersteunen verandering, verbetering en vernieuwing. En zorgen voor verbinding, voorkeur en vertrouwen.’ 

Ron van der Jagt is voorzitter van Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie van communicatieprofessionals. Deze column schreef hij op verzoek van Yunga Detachering. De tekst bevat zowel nieuwe onderdelen als elementen uit eerdere blogs op logeion.nl.