Logo Zoeken

Polarisatie is de trend, wat betekent dat voor ons?

23 januari 2017Jan Jelle van Hasselt

Met Donald Trump als president van de Verenigde Staten, de harde Brexit-plannen van Theresa May en de PVV als geprognosticeerde grootste partij in Nederland valt het niet meer te ontkennen: polarisatie als leidend thema in de wereld. Het verbaasde me dan ook niet dat ik deze week een mailtje ontving van Logeion’s Communicatiepanel over dit onderwerp, als voorbereiding voor het jubileumdebat ‘Polarisatie in de samenleving’ donderdag 26 januari in Rotterdam.

LOGNW_shutterstock-moving-people.jpg

De panelvraag luidde: “Hoe kijk jij vanuit het communicatievak naar deze ontwikkeling?”. Ik moest gelijk denken aan het boek “Dealing with an Angry Public” van Lawrence Susskind en Patrick Field. Een prachtig boek waarin de auteurs in een reeks van cases laten zien hoe de spanning tussen partijen hoog kan oplopen, of het nou over de bouw van een nieuw Disney-park gaat of over een groot olie-lek bij een boorplatform.

Zoeken naar een gezamenlijk perspectief
De oplossing die Susskind en Field voor dit soort lastige situaties zien ligt in het toepassen van de ‘mutual gains theory’. Een theorie die ervan uit gaat dat je alleen maar door zelfvertrouwen en het consistent bouwen aan je geloofwaardigheid uiteindelijk er in kunt slagen overeenstemming te krijgen over de gezamenlijke belangen die gediend kunnen worden door een in overleg gekozen aanpak. En dat resulteert dan uiteindelijk in een verschuiving van een zich steeds maar herhalend gesprek over standpunten naar een gezamenlijk perspectief. De communicatieprofessional kan bijdragen door in dit proces te helpen aan vertrouwen te bouwen en het gesprek te laten ontstaan over dat gezamenlijke perspectief.

25.000 windmolens in de Noordzee
Hoe dat kan werken las ik deze week in ‘de Correspondent’. Correspondent Klimaat & Eenergie Jelmer Mommers interviewde landschapsarchitect Dirk Sijmons. Sijmons was één van de initaitiefnemers van ‘2050 – An Energetic Odyssey’ onderdeel van de Internationale Architectuur Biennale in Rotterdam. De Odyssey is een animatie die laat zien hoe de Noordzeelanden gezamenlijk 25.000 windmolens op zee kunnen bouwen om zo aan een derde van hun energievraag te voldoen. Hoe polariserend dergelijke plannen kunnen zijn heb ik zelf aan den lijve ondervonden tijdens bijeenkomsten in het kader van de actuele plannen voor windparken voor de Hollandse kust. Strandtent-exploitanten en bewoners van de kustplaatsen verzetten zich met hand en tand. En in de landelijke politiek werd met regelmaat gesproken over windmolens als vogelvermalers die ‘draaien op subsidie’. De verduurzaming van onze energievoorziening zal volgens Sijmons hoe dan ook zichtbaar zijn: ‘De zwaai die we de komende decennia gaan maken zal tot in de haarvaten van de maatschappij merkbaar zijn.’ Maar biedt verduurzaming voldoende common ground om de basis te kunnen bieden voor dat gezamenlijke perspectief? Voor veel mensen wel, maar voor de PVV-stemmers waarschijnlijk niet.

Bron van vaderlandse trots
Wat voor hen wel kan werken is de werkgelegenheid die de realisatie van dit plan met zich mee brengt. Volgens het Odyssey-scenario gaat het maar liefst om 310.000 zinvolle banen in de maak-industrie. Het project raakt aan het gevoel van gezamenlijkheid en maakbaarheid waar ons land op gebouwd is. De transitie is volgens Sijmons de manier om de controle te herwinnen. “Het is een verhaal: Wij creëren onze eigen toekomst. Hier zijn we met elkaar mee bezig. Dit is onze bron van trots.” Duurzaamheid, kortom, als bron van vaderlandse trots, nationale autonomie én nieuwe banen. Genoeg gezamenlijkheid lijkt me om ook de hardcore PVV-achterban hiervoor in beweging te krijgen.