Laten we het woord ‘trots’ maar afschaffen
Trots is een mistig begrip. Het kan van alles betekenen – Bert Pol doet een poging het begrip scherp te krijgen, in de Gedragscolumn. Het woord trots irriteert me. Het verwijst naar een emotie die ik maar niet scherp kan krijgen (ook niet via de wetenschappelijke literatuur erover). Waarschijnlijk daardoor kom ik het woord trots juist overal tegen. In de krant, op televisie, in alledaagse gesprekken, in de politiek. Wat voel je nu eigenlijk als je trots bent? Een paar voorbeelden.
Wat voel je dan?
Toen zijn vader Danny Blind aan de kant was gezet als bondscoach, schreef zijn zoon Daley op Instagram: “ik ben trots op hoe je je altijd verantwoordelijk heb gehouden en nooit heb opgegeven!” Dat hij dat deed, vind ik heel mooi. Maar wat voelde Daley Blind precies toen hij het woord trots koos?
Hij wilde zijn vader niet in de kou laten staan, denk ik, hem steun betuigen, verdedigen. Maar is dat nu trots? Of mededogen? Of een onvoorwaardelijke vriendschap van een zoon voor zijn vader. Een ander voorbeeld: is een sporter die goud wint bij de Olympische Spelen trots? Dat wordt al gauw gezegd. Of is zij waanzinnig opgetogen? Hoe maak je uit of er sprake is van trots?
Trots op een bedrijf?
Dat is toch wel handig om te weten, want soms willen we kennelijk graag dat mensen zich trots voelen. Bijvoorbeeld op het bedrijf waar zij werken. Omdat ze dan, zoals dat heet, ambassadeur voor het bedrijf zijn. Ik kan echt niet bedenken hoe het is om me trots te voelen op een bedrijf waar ik zou werken. Wat voor gevoel moet er dan door me heen stromen? In de veel geplaagde verpleeghuissector bestaat sinds 2015 het programma Waardigheid en trots. Waar slaat dat trots op? Op “(beroeps)trots”, zegt de website erover. Het is kennelijk niet zo simpel uit te leggen wat dat dan is, want meer staat er niet.
Keerzijde
Trots is niet alleen een mistig begrip, het heeft ook behoorlijk nare kanten. In positieve zin wordt het in verband gebracht met een prestatie geleverd hebben, een positieve zelfwaardering en waardering door anderen. De keerzijde is gekwetste trots die ego-bedreigend is en uit kan monden in agressie. ‘In veel grote maatschappelijke problemen speelt gekwetste trots een centrale rol. Dat kan leiden tot conflicten tussen groepen en terrorisme. En, op kleiner niveau, tot conflicten tussen personen, bijvoorbeeld een ruzie die een vriendschap kapot maakt.’
Wie het televisieprogramma Het familiediner bekijkt, ziet daar treffende voorbeelden van.
Trots is een rotwoord. Laten we het afschaffen.
Bert Pol is verbonden aan de afdeling Communicatiewetenschap van de Universiteit Twente en vennoot van Tabula Rasa Den Haag. De Gedragscolumn verschijnt wekelijks en wordt geschreven door gedragswetenschappers.
Bron: Bert Pol. (2017, 29 maart). Laten we het woord ‘trots’ maar afschaffen. NRC.