De Juniac stelt blauwe hart KLM op de proef

In zijn ogen was Eurlings niet 'goed' genoeg. Simpelweg niet in staat om binnen de KLM de noodzakelijke en pijnlijke maatregelen af te dwingen die Air France-KLM als geheel meehelpt overeind te blijven in het internationale luchtvaartgeweld.

Natuurlijk, formeel zegde de KLM-Raad van Commissarissen Eurlings de wacht aan. Maar bij het idee dat de KLM-leiderschapskwestie een interne (lees: Nederlandse) aangelegenheid is kan de nodige vraagtekens worden geplaatst. Parijs, zo blijkt, blies de gehele tijd zijn partij mee, en zal dat de komende weken en maanden blijven doen. Als het al niet het dirigentstokje in handen heeft.

Blauwe indentiteit
Het meest delicate aspect binnen Air France-KLM is de onderlinge machtsverhouding binnen de luchtvaartgroep. Vaak ging het de afgelopen jaren in de media over het behoud van de 'blauwe identiteit' van KLM. Daarbij werd even zo vaak gesuggereerd dat die eigen identiteit te sterk werd opgeofferd voor Franse belangen. Want was het niet zo dat het goed presterende KLM de verliezen aan de zijde van Air France moest afdekken?

KLM bekleedt sinds de fusie met Air France (2004) een sterk onafhankelijke positie binnen de luchtvaartcombinatie. Die grote broek is vooral gebaseerd op aanhoudende goede operationele resultaten. Helaas voor KLM is aan die periode een einde gekomen. En daarmee staat ze onder toegenomen druk om het groepsbelang boven het individuele (KLM-)belang te plaatsen.

KLM-offer
Want dat is wat De Juniac - wiens hoofd na het debacle van de Air France-piloten staking (mislukken doorontwikkeling Transavia tot Europese prijsvechter) op het hakblok ligt - verlangt van de blauwe brigade in Amstelveen. En dat is wat Eurlings hem niet, en Elbers hem naar verwachting wel kan bieden. Een KLM dat bereid is offers te brengen ten behoeve van de gehele Air France-KLM Groep. Niet vanuit luxe (goede resultaten), maar vanuit noodzaak (overleven).

Het zal voor de heersende opinie in Nederland wellicht moeilijk te verteren zijn dat uiteindelijk Parijs aan de knoppen zit. Het is een realiteit die geruime tijd door goede operational excellence enigszins verborgen bleef, maar voor de Fransen altijd als vanzelfsprekend is beschouwd. Omdat de Franse business cultuur hiërarchisch, directief en op macht gebaseerd is. En binnen die verhoudingen is er maar één de baas.

'Uiteindelijk doen ze gewoon wat ze willen'
In dat licht is het interessant te kijken hoe in Frankrijk tegen KLM wordt aangekeken. Zakenkrant La Tribune sprak vorige week onomwonden van de 'onneembare vesting KLM'; aanvullende schetste ze het beeld dat de Nederlanders onevenredig veel invloed hebben in verhouding tot de omzet die ze inbrengen.

'Binnen Air France zeggen sommigen dat de mensen van KLM de feitelijke macht hebben (binnen de luchtvaartgroep)', put de krant uit een 'hooggeplaatste bron'. 'En die mensen hebben niet de belangen van Air France-KLM voor ogen. Voor veel KLM'ers is een goede oplossing voor Air France-KLM een oplossing die goed is voor KLM. (....) Uiteindelijk doen ze gewoon wat ze willen.'

'Geen fusie tussen twee gelijken'
Een andere bron nuanceert dat beeld enigszins. De Nederlandse eigengereidheid ziet hij niet zozeer als bewust beleid, maar als een 'optelsom van individuele gedragingen'. Afrondend schetst La Tribune de ontstaansgeschiedenis van de luchtvaartcombinatie.

 'Het was geen fusie tussen twee gelijken, maar Air France-KLM gunde KLM een grote mate van autonomie. Niet alleen om vertrouwen te wekken, maar ook om (vanuit dat vertrouwen) te profiteren van de bij de Nederlanders aanwezige kennis.' Tegelijkertijd stelt de zakenkrant dat KLM in 2004 meer van de samensmelting profiteerde  dan Air France. Het voordeel zat hem vooral in de omvangrijke Air France-thuismarkt en -klandizie waartoe KLM toegang kreeg.

Eis: duidelijk commitment
Het onderliggende issue dat de komende weken op tafel ligt is de Franse eis dat KLM, en dan vooral het KLM-personeel, zich klip en klaar committeert aan (de reorganisatieplannen van) de luchtvaartgroep waar het al tien jaar deel van uitmaakt. Aan Pieter Elbers de taak om dat proces zowel binnen (medewerkers - cao-onderhandelingen) als buiten de organisatie (media) in goede banen te geleiden.

De Juniac rekent er op dat de nieuwe KLM-topman in die missie zal slagen. Die verwachting is voor een belangrijk deel gebaserd op het blauwe hart dat Elbers, anders dan Eurlings, in zijn borst draagt.

Wim Coenraadts is communicatie-adviseur en issueliefhebber. Dit artikel verscheen eveneens op het nieuws- en blogplatform LinkedIn Pulse.