Hoe werkt communicatie? - door Betteke van Ruler

Communicatie is een containerbegrip. We gebruiken het heel gemakkelijk maar lang niet altijd in dezelfde betekenis. In dit CommunicatieCollege geeft Betteke van Ruler een overzicht van de verschillende wetenschappelijke ‘scholen’ over hoe communicatie werkt. Passen onze werktheorieën bij onze eigen ideeën over hoe communicatie werkt?

Communicatie is een containerbegrip. We gebruiken het heel gemakkelijk maar lang niet altijd in dezelfde betekenis. In dit CommunicatieCollege geeft Betteke van Ruler een overzicht van de verschillende wetenschappelijke ‘scholen’ over hoe communicatie werkt. Passen onze werktheorieën bij onze eigen ideeën over hoe communicatie werkt?

We vinden het belangrijk en we gaan er vanuit dat communicatie goed is. Daarmee is het verwaterd tot een woord waarmee alles kan worden samengevat en alles is gezegd. Het gemak waarmee we de term gebruiken, versluiert het feit dat er een ingewikkeld complex van betekenissen achter schuil gaat. Hoogste tijd dus dat we ons eens gaan afvragen wat we er zelf eigenlijk mee bedoelen en of onze werktheorieën wel passen bij onze eigen ideeën over hoe communicatie werkt.

Per denkrichting behandelt Van Ruler enkele van de meest gebruikte theorieën en plaatst ze in hun wetenschappelijke context. Het wordt een tour d’horizon door de communicatiewetenschap met als verrassende uitkomst dat veel van de theorieën die Van Ruler gaat behandelen bekend voorkomen omdat ze in allerlei werktheorieën zijn opgenomen.

Veel werktheorieën zijn echter vaak de context waarin ze zijn ontwikkeld verloren en worden daarom gebruikt op een manier waarvoor ze niet zijn bedoeld. Sommige moeten bovendien weggezet worden als voor wetenschappelijk of instinctief. En dat terwijl de communicatiewetenschap overvol zit met hele mooie en uiterst praktisch theorieën.

Na het college gaan we met Van Ruler en met elkaar in gesprek onder leiding van Harry Louwenaar (partner bij de Maatschap voor Communicatie).

Hoe denk jij dat communicatie werkt? Ontdek het samen met Betteke van Ruler en Harry Louwenaar op 7 oktober in de prachtige Mekelzaal van Science Centre TU Delft!

*Aanvullende informatie
Er zijn boeken vol geschreven met omschrijvingen van hoe communicatie werkt in de vorm van theorieën en modellen. Sinds kort is er zelfs een 12-delige International Encyclopedia of Communication waarin alle door wetenschappers goedgekeurde theorieën en modellen zijn beschreven.

Een heel bekend voorbeeld is de Schaar van Wember die in de journalistiek tot wet is geworden. Wember kwam op basis van onderzoek tot de conclusie dat informatie in beeld en informatie in geluid niet al te ver uiteen mogen lopen (divergeren), omdat anders de boodschap van (een van) beide verloren gaat.

Die theorie is bijvoorbeeld verwerkt in een werktheorie dat beeld ondersteunend moet zijn aan tekst en niet een ander verhaal moet vertellen omdat dat verwarrend werkt voor de lezer. Een andere veel gebruikte werktheorie is dat je in een communicatieactie ‘ruis’ moet zien te vermijden. Dat komt uit een theorie van Shannon over de verzending van signalen door een telefoonlijn die de basis is geworden van de hele computertheorie. Die theorie zegt helemaal niets over overdracht van betekenis maar wordt in de praktijk wel heel gemakkelijk zo gebruikt. Zo is het met veel van onze werktheorieën.

Over de Maatschap voor Communicatie
Maatschap voor Communicatie draagt professionalisering van het vak een warm hart toe. De Maatschap behoort ook tot een van de twaalf organisaties die de Leerstoel Strategische Communicatie ondersteunen en draagt dan ook graag inhoudelijk bij aan het college.